“Lady, Leniewo, Podrzeczany. Na bielskim hostinciu” Jerzego Plewy to książka o trzech podlaskich miejscowościach, która trafiła do mnie w Leniewie. Pożyczyła mi ją pani mieszkająca w domu obok tego, który wynajęliśmy na czas wyjazdu na Podlasie.

Choć wydanie ma około 250 stron, tekst stanowi ok. 1/3 jego objętości. Reszta to zdjęcia dawnych mieszkańców tytułowych wsi. Jest to więc pozycja skierowana do miejscowych. Sam fakt, że taki album w ogóle ma sens, pokazuje jednak, jak bardzo historia Podlasia różni się od historii np. Dolnego Śląska.

Co do samego tekstu - jest to przegląd tysiąca lat historii regionu, napisany w stylu podręcznika do historii. Przez pierwsze 60 stron czytelnik dowiaduje się, jak często Podlasie przechodziło z rąk do rąk, skąd jego nazwa, dlaczego utrzymują się tu gwara i prawosławie. To wszystko przedstawiono bez większego wdawania się w szczegóły, poza jednym: opisem znaczenia bielskiego hostinca, szlaku biegnącego z Bielska do Narewki przez trzy tytułowe miejscowości w czasach ich świetności.

Historia miejscowej ludności i kultury zarysowana jest skrótowo, ale najważniejsze kwestie omówiono wyczerpująco. Autor przedstawił znaczenie Unii Brzeskiej dla prawosławnej ludności, przystępnie omówił zagadnienie bieżeństwa, a także nakreślił sytuację prawosławnej “ruskiej” ludności w dobie polskiej propagandy nacjonalistycznej.

Ostatnie 20 stron omawia natomiast tradycyjne budownictwo Podlasia (drewniane domy w podłużnej zabudowie) oraz problemy życia na wsi: co ludzie jedli, jak zabezpieczali się przed koniokradami i tego typu codzienne sprawy. Świetnie się to uzupełniło z wizytą w Skansenie Architektury Drewnianej Ludności Ruskiej w Białowieży.

Książkę musiałem oddać już następnego dnia, a i tak zdążyłem przeczytać ją w całości. Mimo niewielkiej objętości tekstu, autor zaserwował tu sporo informacji, które jeszcze trochę pogłębiły moje zrozumienie kultury i historii Podlasia. Dlatego warto ją choćby przekartkować, jeśli trafi się okazja. Może jedynie warto mieć z tyłu głowy, że nie jest to recenzowana monografia naukowa.

Warto przeczytać również

  1. Aneta Prymaka-Oniszk - “Kamienie musiały polecieć“: ten reportaż dużo bardziej szczegółowo wyjaśnia historię prawosławnej ludności Podlasia w ubiegłym stuleciu.
  2. Anna Romaniuk - “Orzeszkowo 14. Historie z Podlasia“: zbiór esejów o niedalekich okolicach tytułowych miejscowości opisanych w książce Jerzego Plewy.

Dodatkowe linki